Son Mühür/ Gamze Eskiköy- İzmir’in Tire ilçesine bağlı Çayırlı Köyü sakinleri, Belevi-Tire İl Yolu Projesi kapsamında alınan acele kamulaştırma kararına karşı seslerini yükseltti. Zeytin ve incir ağaçlarıyla dolu tarım arazilerinin hukuksuz bir şekilde kamulaştırılmasına tepki gösteren köylüler, Tire Orta Park’ta basın açıklaması yaparak mağduriyetlerini dile getirdi. Köylü kadınlar, yaşam alanlarının yok edilmesine karşı çıkarken, kamulaştırma kararının iptali için Danıştay’a yürütmeyi durdurma talepli dava açıldığını duyurdu.
Basın açıklamasında konuşan Çayırlı Köylüleri, kendilerine danışılmadan alınan bu kararın hukuka ve kamu yararına aykırı olduğunu vurguladı. Köylüler, zeytinlik ve incir bahçelerinin korunması gerektiğini, mevcut yolun genişletilmesi yerine yeni bir güzergâh belirlenmesinin ekolojik dengeyi bozacağını belirterek, kamulaştırma işleminin durdurulmasını talep etti.
“Kimseye danışılmadan, sessizce alınan kararları kabul etmiyoruz”
Basın açıklamasını okuyan Zehra Yıldırım, köylülerin büyük bir mağduriyet yaşadığını belirterek, "Bizler İzmir İli Tire İlçesi Çayırlı köylüleriyiz. Hani, şu Selçuk İlçesi Belevi – Tire Karayolu üzerinde yol genişletme çalışmalarının gelip dayandığı, adı gibi yemyeşil çayırlarla kaplı, şu günlerde, hiç kimsenin haberi olmadan güzergahı değiştirilerek tepeden aşırılacak, köyün üzerinden geçirilecek, akla, mantığa sığmayan, bilimin kilometrelerce uzağındaki yol projesinin uygulanmaya başladığı köy… Sessizce alınan, kimsesizlere dayatılan hukuka aykırı kararlar… Kararların izini güzelim gövdelerine kırmızı boya ile çarpı işareti konulan, kimileri asırlık zeytin, incir ve çam ağaçlarımızdan sürüyoruz.” dedi.
Hukuka aykırı kamulaştırma kararına Danıştay’da dava açıldı
Çayırlı Köylüleri, acele kamulaştırma kararına karşı hukuki mücadele başlattıklarını ve Danıştay’a yürütmeyi durdurma talepli dava açtıklarını duyurdu. Yıldırım, konuyla ilgili şu açıklamalarda bulundu:
17 Ocak 2025 tarihli Resmi Gazetede 32785 Sayılı 9416 Karar Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı çerçevesinde, Cumhurbaşkanı tarafınca yapılan acele kamulaştırma işlemi kararı yayınlanmıştır. Kararda;
"Belevi-Tire İl Yolu Projesi (km:0+000-2+300 ve km:19+960-27+300) kapsamında ekli krokide gösterilen güzergaha rastlayan kesimde araziye girilerek yol yapım çalışmalarının tamamlanması amacıyla ihtiyaç duyulan taşınmazlar ile üzerlerindeki müştemilatın Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından acele kamulaştırılmasına, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 27. maddesi gereğince karar verilmiştir." Denilmektedir.
Bu haliyle dava konusu acele kamulaştırmaya karar veren Karayolları Genel Müdürlüğü'dür. Her ne kadar karar, Cumhurbaşkanı'nın onayı ile yürürlüğe girmişse de acele kamulaştırma kararını veren idare Karayolları Genel Müdürlüğü'dür. Oysa yasa acele kamulaştırma kararı verme yetkisini münhasıran Cumhurbaşkanı'na tanımıştır, bu yetki, yasal düzenleme olmadan Karayolları Genel Müdürlüğü'ne devredilemez”
"Hangi parsellerin kamulaştırılacağı belli değil"
Köylüler, acele kamulaştırma kararında hangi taşınmazların kamulaştırılacağının net olarak belirtilmediğini vurguladı. Yıldırım, “17 Ocak 2025 tarihli Resmi Gazetede 32785 Sayılı 9416 Karar Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı çerçevesinde, Cumhurbaşkanı tarafınca yapılan acele kamulaştırma işlemi kararı yayınlanmıştır. Kararda;
"Belevi-Tire İl Yolu Projesi (km:0+000-2+300 ve km:19+960-27+300) kapsamında ekli krokide gösterilen güzergaha rastlayan kesimde araziye girilerek yol yapım çalışmalarının tamamlanması amacıyla ihtiyaç duyulan taşınmazlar ile üzerlerindeki müştemilatın Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından acele kamulaştırılmasına, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 27. maddesi gereğince karar verilmiştir." Denilmektedir.
Bu haliyle dava konusu acele kamulaştırmaya karar veren Karayolları Genel Müdürlüğü'dür. Her ne kadar karar, Cumhurbaşkanı'nın onayı ile yürürlüğe girmişse de acele kamulaştırma kararını veren idare Karayolları Genel Müdürlüğü'dür. Oysa yasa acele kamulaştırma kararı verme yetkisini münhasıran Cumhurbaşkanı'na tanımıştır, bu yetki, yasal düzenleme olmadan Karayolları Genel Müdürlüğü'ne devredilemez” diye konuştu.
"Mülkiyet hakkı ihlal ediliyor"
Çayırlı Köylüleri, kamulaştırmanın kamu yararı taşımadığını ve T.C. Anayasası’nın 35. maddesinde yer alan mülkiyet hakkının ihlal edildiğini belirtti. Yıldırım, açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 27. maddesinde; acele kamulaştırmanın uygulanabileceği haller tek tek sayılmıştır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Anayasa ve Kamulaştırma Yasası’nda da belirtildiği gibi kamulaştırmanın ön koşulu kamu yararıdır.
Dava Konusu İşlem Anayasa’da yer alan mülkiyet hakkının ihlali anlamına da gelmektedir. T.C. Anayasası’nın “Mülkiyet Hakkı” başlıklı 35. maddesine göre; “...herkes mülkiyet hakkına sahiptir, bu hak; kamu yararı amacıyla yasayla sınırlandırılabilir... Yapılan işlemde; yol yapımı için gerçekleştirilecek proje davacıların mülkiyet hakkından üstün tutulmuştur.
Çayırlı Köylülerinin yaşamını sürdürdüğü, geçimini sağladığı, incir ve zeytin üretilen zeytinlik arazisinin acele kamulaştırılmasında hiçbir kamu yararı söz konusu olmadığı gibi, hali hazırda mevcut olan yol yerine başka bir yolun zeytinliklerin içerisinden geçilerek yapılması kamu yararına aykırıdır”
"Zeytinlik yasası da ihlal ediliyor!"
Çayırlı Köylüleri, 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun’un 20. maddesinin de ihlal edildiğini belirtti. Söz konusu yasa, zeytinlik alanlarına en az 3 kilometre mesafede zeytin üretimine zarar verecek herhangi bir yapılaşmanın yasak olduğunu ifade ediyor.
Yıldırım, “3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı Ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun'un 20. Maddesinde "Zeytinlik sahaları içinde ve bu sahalara en az 3 kilometre mesafede zeytinyağı fabrikası hariç zeytinliklerin vegatatif ve generatif gelişmesine mani olacak kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran tesis yapılamaz ve işletilemez. Bu alanlarda yapılacak zeytinyağı fabrikaları ile küçük ölçekli tarımsal sanayi işletmeleri yapımı ve işletilmesi Tarım ve Köyişleri Bakanlığının iznine bağlıdır." Hükmü açıktır. Yolun, zeytinliklerinin içerisinden geçmesiyle, çevresindeki zeytin ağaçlarının yasada belirtilen tüm kirleticilere maruz kalacağı, vegatatif ve generatif gelişmelerinin engelleneceği tartışmasızdır. Kamulaştırmanın dayanağı olan proje için ÇED ( Çevresel Etki Değerlendirmesi ) kararının olup olmadığı da belirsizdir” diyerek sözlerini noktaladı.
Hukuka aykırı bu acele kamulaştırma kararına karşı, Çayırlı Köylülerinin mücadelesi devam ederken, gözler Danıştay’dan çıkacak karara çevrildi.
