Son Mühür/Merve Turan- Son Mühür TV'de yayınlanan “Psikolog Sedef Yıldırım’la Keşfet” programı bu hafta, toplumsal görünürlüğü her geçen gün artsa da hâlâ tam olarak anlaşılamayan bir konuyu masaya yatırdı: Özel eğitim ve gelişimsel farklılıklar. Bu değerli bölümün konuğu, yıllarını özel çocukların eğitimine adamış, sahadaki deneyimiyle dikkat çeken özel eğitim öğretmeni Esengül Kapan oldu.
“Özel eğitim demek, çocuğu potansiyeline göre desteklemek demektir”
Programın başında özel eğitimin tanımı ve kapsamı konuşuldu. Esengül Kapan, özel eğitimi yalnızca “eksiklikleri telafi eden” bir sistem olarak değil, bireyin ihtiyaçlarına göre uyarlanmış, gelişimi destekleyici, çok yönlü bir yolculuk olarak tanımladı:
“Her birey özeldir; ama bazı bireylerin farklı öğrenme yollarına, daha fazla zamana ve birebir ilgiye ihtiyacı vardır. Biz bu ihtiyaçları görür, kabul eder ve çocuğun gelişimini destekleyecek ortamı sağlarız.”
Sedef Yıldırım ise özel eğitimin yalnızca çocuklar için değil, toplumsal dönüşüm açısından da önemli olduğuna dikkat çekti:
“Farklılıkları dışlamak değil, onları anlamaya çalışmak; bir toplumun en güçlü refleksidir.”
Kimler özel eğitim alır? Cevap düşündüğünüzden daha geniş…
Programda özel eğitimin kapsadığı öğrenci grupları da detaylandırıldı. Kapan, yalnızca otizm ya da zihinsel yetersizlik değil, öğrenme güçlüğü (disleksi, diskalkuli, disgrafi), dikkat eksikliği, görme/işitme kaybı, fiziksel engeller, Down sendromu, serebral palsi gibi birçok durumun özel eğitim kapsamına girdiğini aktardı.
Ayrıca üstün yetenekli çocuklar ve “iki kere farklı” bireylerin de özel eğitimin önemli bir parçası olduğu vurgulandı. Bu çocukların da geleneksel eğitim sisteminde zorlandıkları ve farklı desteklerle gelişimlerinin daha sağlıklı ilerlediği anlatıldı.
Otizm: Erken tanı, doğru müdahale, umut dolu gelişim
Programın merkez başlıklarından biri otizm spektrum bozukluğu idi. Esengül Kapan, otizmin üç yaş öncesinde belirtiler göstermeye başladığını; ancak birçok ailenin “erkendir, geçer” gibi yaklaşımlarla belirtileri göz ardı ettiğini anlattı:
“Göz teması kurmamak, adı söylendiğinde tepki vermemek, jest-mimik eksikliği, tekrarlayıcı hareketler, yalnız kalmayı tercih etme gibi belirtiler varsa vakit kaybetmeden bir uzmana başvurulmalıdır.”
Sedef Yıldırım da erken müdahalenin psikolojik boyutunu şu sözlerle açıkladı:
“Otizm tanısı bir son değil, bir başlangıç olabilir. Önemli olan; çocuğu etiketlemek değil, ihtiyacı olan desteği zamanında sunmaktır.”
“Bebeğimde bir farklılık var mı?” diye düşünen aileler için gelişim tablosu
Programda bebeklikten itibaren gözlemlenebilecek gelişim basamaklarına da yer verildi. Esengül Kapan, ay ay gelişimin nasıl ilerlemesi gerektiğini, hangi davranışların normal olduğunu ve hangi durumlarda dikkatli olunması gerektiğini açıkladı.
Özellikle 0-3 yaş arası belirtilerin fark edilmesinin, çocuğun sonraki yaşam kalitesini doğrudan etkilediğini söyledi.
“Bir bebek 6. ayda adına tepki vermiyorsa, 12. ayda anlamlı sözcük kullanmıyorsa, 18. ayda basit yönergeleri takip etmiyorsa bu gelişimsel sinyaller ihmal edilmemelidir.”
Aile faktörü: Sürecin en güçlü halkası
Esengül Kapan, özel eğitimin en sağlam dayanağının aile iş birliği olduğunu vurguladı. Ailenin çocuğun farklılıklarını kabul etmesi, doğru bilgiye ulaşması, eğitim kurumlarıyla aktif iletişimde olması ve evde düzenli yapı kurması gerektiğini belirtti.
“Bir çocuğun gelişimini en hızlı etkileyen şey, evdeki tutarlılıktır. Aile ne kadar bilinçli olursa, çocuk o kadar yol alır.”
Sedef Yıldırım ise psikolojik olarak ailenin bu süreci nasıl yaşadığını şöyle özetledi:
“Teşhis anı çoğu zaman travmatiktir. Kabullenme, suçluluk, inkâr, öfke gibi duygular yaşanabilir. Bu süreçte aileye de psikolojik destek sunulması kritik.”
Toplum olarak özel eğitime nasıl katkı sunabiliriz?
Programın sonunda hem Esengül Kapan hem de Psikolog Sedef Yıldırım, özel eğitimin sadece eğitimcilerin ya da ailelerin sorumluluğunda olmadığını, toplumsal bir bilinç gerektirdiğini vurguladılar.
Farkındalık artırıcı kampanyalar, empati temelli medya içerikleri ve kapsayıcı eğitim politikaları önerildi.
“Farklılıklar engel değil, yeni yollar açan anahtarlardır”
“Psikolog Sedef Yıldırım’la Keşfet” bu bölümünde, yalnızca özel eğitimi değil, toplumsal duyarlılığı, sabrı, anlayışı ve birlikte büyümenin gücünü hatırlattı.
Her çocuk, anlaşılmayı ve desteklenmeyi hak eder.
Ve her fark, eğer doğru görülürse; gelişimin başlangıç noktası olabilir.
