Polonya’da halk, ülkenin yeni cumhurbaşkanını belirlemek için bir kez daha sandık başına gitti. Seçimin ikinci turunda, sürpriz bir şekilde sağcı muhalefetin adayı Karol Nawrocki ipi göğüsledi. Ulusal Seçim Komisyonu’nun resmi verilerine göre, yüzde 50,89 oy oranıyla ülkenin yeni lideri olan Nawrocki, liberal rakibi Varşova Belediye Başkanı Rafal Trzaskowski’yi kıl payı geride bıraktı. Seçim sonuçları yalnızca siyasi dengeleri değil, Polonya’nın Avrupa Birliği ile olan ilişkilerini de derinden etkileyebilir.
Seçim Sonuçları Sürpriz Oldu
İlk turu 18 Mayıs’ta gerçekleşen seçimde hiçbir aday yüzde 50’yi geçememişti. Trzaskowski yüzde 31,4 oyla birinci çıkarken, Nawrocki yüzde 29,5 ile onu takip etmişti. İkinci turda ise anketler Nawrocki’nin geride kalacağını gösteriyordu. Ancak resmi sonuçlar, milliyetçi adayın öne çıktığını ortaya koydu.
Karol Nawrocki Kimdir?
42 yaşındaki Nawrocki, bağımsız aday olarak yarıştı ancak eski Cumhurbaşkanı Andrzej Duda ve onun liderliğini yaptığı aşırı sağcı Hukuk ve Adalet Partisi (PiS) tarafından desteklendi. Tarihçi olan Nawrocki, aynı zamanda amatör bir boksör.
Nawrocki, şu anda Ulusal Hafıza Enstitüsü başkanlığını yürütüyor. Enstitü, İkinci Dünya Savaşı ve 1990’a kadar süren komünist dönemi araştırıyor. Nawrocki'nin Sovyet anıtlarını kaldırması, Rusya ile ilişkilerin daha da gerilmesine yol açtı. 2017-2021 yılları arasında Gdańsk’taki İkinci Dünya Savaşı Müzesi’ni yönetti.
Tartışmalı İsim
Nawrocki’nin geçmişinde tartışmalar da var. 2018 yılında ünlü bir gangster hakkında “Tadeusz Batyr” takma adıyla bir kitap yazdı ve kamuoyuna bu kişinin kendisi olduğunu açıklamadan hem kitabı hem karakteri övdü.
ABD’den de seçim sürecine müdahale eden açıklamalar geldi. Donald Trump döneminin etkili isimlerinden İç Güvenlik Bakanı Kristi Noem, Muhafazakâr Siyasi Eylem Konferansı (CPAC) kapsamında Polonya’yı ziyaret etti ve açıkça Nawrocki’ye destek verdi.
Neden Kazandı?
Siyasi uzmanlara göre, Nawrocki’nin seçim kampanyasındaki tutarlı ve kararlı duruşu seçmen üzerinde etkili oldu. Varşova Enstitüsü’nden Liliana Smiech, “Trzaskowski herkese hitap etmeye çalıştı ama kimseyi ikna edemedi. Nawrocki ise net mesajlar verdi ve güçlü lider imajı çizdi” dedi.
Nawrocki, 18-39 yaş grubu arasında da ciddi bir destek aldı. Bu durum, ülkedeki gençlerin “ilerici Polonya” fikrine çok da sıcak bakmadığını gösteriyor.
Yeni Cumhurbaşkanının Ajandası
Polonya’da yürütme yetkisi ağırlıklı olarak başbakanda olsa da, cumhurbaşkanı yasaları veto etme, askeri ve dış politikada etkili olma gibi önemli yetkilere sahip. Nawrocki seçim kampanyasında şu vaatlerde bulundu:
- Vergileri düşürmek
- Polonya’yı AB’nin Göç ve İltica Paktı’ndan çekmek
- Avrupa Yeşil Mutabakatı'na karşı çıkmak
- Savunma harcamalarını GSYH’nin yüzde 5’ine çıkarmak (2023’te bu oran yüzde 3,8 idi)
Ayrıca, kürtaj karşıtı duruşuyla da dikkat çekiyor. Polonya, Avrupa’nın en katı kürtaj yasalarından birine sahip ve Nawrocki bu konuda geri adım atılmasına karşı.
Polonya-Rusya-Ukrayna Üçgeninde Nawrocki
Rusya-Ukrayna savaşı Polonya’yı doğrudan etkileyen en önemli konuların başında geliyor. Nawrocki, Ukrayna’nın NATO ve AB üyeliğine karşı çıkarken, aynı zamanda Rusya’ya karşı sert tutum sergiliyor. 2024 yılında Varşova’da çıkan büyük bir yangının Rus istihbaratı tarafından çıkarıldığının ortaya çıkması, ülkede güvenlik endişelerini artırmıştı.
Bundan Sonra Ne Olacak?
Karol Nawrocki'nin 6 Ağustos'ta yemin ederek göreve başlaması bekleniyor. Uzmanlara göre önünde zorlu bir süreç var. Liliana Smiech’e göre, “Kampanyası etkiliydi ama şimdi önemli olan ülkeyi yönetebilmek. Polonya’nın çıkarlarını koruyacak, baskıya boyun eğmeyecek ve medya ya da yabancı etkilerden bağımsız durabilecek bir lider beklentisi var.”
