Türkiye’de sol hareketlerin ve Osmanlı-Türkiye tarihinin önde gelen araştırmacılarından Prof. Dr. Mete Tunçay, 18 ağustos 2025 tarihinde 89 yaşında hayatını kaybetti. Akademik çalışmaları, tarih yazımına eleştirel yaklaşımı ve toplumsal tarih alanındaki katkılarıyla tanınan Tunçay, hem Türkiye’de hem de uluslararası alanda saygın bir yer edindi. İşte Mete Tunçay’ın hayatı, akademik kariyeri ve eserleri hakkında detaylı bilgiler.
Acı haberi İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nden Mehmet Öznur Alkan duyurdu. Alkan, cenazeyle ilgili de şu ifadeleri kullandı: "Mete Tunçay hocamızı maalesef kaybettik. Çok üzüldüm. Bir devir kapanmış gibi üzüldüm Hocam, ağabeyim, yoldaşım, akıl hocam ve 45 yıllık dostumdu. Başta değerli eşi Gönül Paçacı olmak üzere bütün sevenlerine başsağlığı ve sabır dilerim. Cenazeyle ilgili bilgi gelince paylaşacağım."
Mete Tunçay kimdir? Hayatı ve akademik kariyeri
Mete Tunçay, 1936 yılında İstanbul’da doğdu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde eğitim gördü ve 1961 yılında aynı fakültede siyasal bilimler doktorasını tamamladı. 1966 yılında siyasal teoriler alanında doçent oldu. Akademik kariyeri boyunca yurtiçi ve yurtdışında önemli araştırmalar yaptı. 1961’de Rockefeller bursuyla Londra İktisat ve Siyasal Bilimler Okulu’nda, 1979’da SSCB Bilimler Akademisi’nin konuğu olarak Sovyetler Birliği’nde, 1979-1980’de ise Fulbright bursuyla Stanford Üniversitesi Hoover Kurumu’nda çalışmalar yürüttü. 1987-1988 yıllarında Hür Berlin Üniversitesi’nde Carl von Ossietzsky profesörü olarak görev yaptı. Türkiye’ye döndükten sonra, 1984’te Tarih ve Toplum dergisini yayımlamaya başladı ve Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı’nın kuruluşunda yer aldı. Aynı zamanda Bilgi Üniversitesi Tarih Bölümü’nün kurucu başkanı olarak uzun yıllar akademik çalışmalarını sürdürdü.
Çalışmaları ve eserleri
Mete Tunçay, özellikle Osmanlı ve Türkiye’deki sol hareketlerin tarihi üzerine yaptığı çalışmalarla tanındı. Türkiye’de sol akımların gelişimini, sosyalist düşüncenin evrimini ve tek parti döneminin siyasal yapısını ele alan eserleri, tarih yazımında önemli bir yer tutuyor. Başlıca eserleri arasında Türkiye’de Sol Akımlar 1908-1925 (1967), Batı’da Siyasal Düşünceler Tarihi (1969), TC’nde Tek-Parti Yönetiminin Kurulması 1923-1931 (1981), Eski Sol Üzerine Yeni Bilgiler (1982), Bilineceği Bilmek (1983), Cihat ve Tehcir: 1915-1916 Yazıları (1991), Türkiye Halk İştirakiyun Fırkası (1920-1923) (2007) ve Türkiye Sol Tarihine Notlar (2017) bulunuyor. Ayrıca, Erden Akbulut ile birlikte Beynelmilel İşçiler İttihadı ve Türkiye Halk İştirakiyun Fırkası gibi çalışmaları kaleme aldı. Tunçay’ın eserleri, hem akademik çevrelerde hem de tarih meraklıları arasında geniş yankı uyandırdı.
Toplumsal katkıları ve mirası
Mete Tunçay, yalnızca akademik çalışmalarıyla değil, aynı zamanda toplumsal tarih yazımına getirdiği eleştirel bakış açısıyla da öne çıktı. Tarih ve Toplum dergisi ile Toplumsal Tarih dergisinin yöneticiliğini yaparak Türkiye’de tarih bilincinin yaygınlaşmasına katkıda bulundu. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı’nın kuruluşunda aktif rol oynadı ve Bilgi Üniversitesi’nde genç tarihçilerin yetişmesine öncülük etti. 1972-1973 yıllarında DİSK’te araştırma uzmanı olarak çalışması, onun sendikal hareketlere ve emek tarihine olan ilgisini yansıtıyor. Tunçay’ın sol hareketler üzerine yaptığı çalışmalar, Türkiye’nin siyasal ve toplumsal tarihine ışık tutarken, eleştirel ve nesnel yaklaşımıyla da akademik dünyaya örnek oldu.
Prof. Dr. Mete Tunçay, 18 ağustos 2025’te vefatıyla akademik camiada büyük bir boşluk bıraktı. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan süreçte sol hareketlerin ve siyasal düşüncelerin tarihini titizlikle inceleyen Tunçay, eserleri ve katkılarıyla uzun yıllar hatırlanacak.
