Son Mühür/Merve Turan- Son Mühür TV'de Sıcak Bakış programına konuk olan Araştırmacı Yazar Ufuk Karaman, Sabahattin Ali'nin Yaşamı ve eserleri hakkında Tunç Erciyas'ın sorularını yanıtladı.
Leylim Ley ile hayatına girdi
Araştırmacı yazar Ufuk Karaman, henüz 20 yaşındayken gördüğü dörtlükle Sabahattin Ali'nin hayatına girdiğini belirtti. Ses öyküsünde geçen bu şiiri daha sonra Zülfü Livaneli besteler... Hepimizin hayatında özel bir yeri olan 'Leylim Ley' olur.
"Döndüm daldan kopan kuru yaprağa
Seher yeli dağıt beni kır beni
Götür tozlarını buradan uzağa
Yarın çıplak ayağına sür beni"
Şiirin geçtiği Ses öyküsü, Karaman'ı çok etkiliyor. Katledildiğini öğrenince kendine söz veriyor. O öldürüldü ama ben onu yaşatmak için her şeyi yapacağım. Çalışacağım. Bu eser o sözün ürünü. 41 yıla sığdırdığı, yaptığı işleri insanlara anlatmayı görev bilmiş.
"İzmir’e Sabahattin Ali müzesi çok yakışır"
Sabahattin Ali, Almanca öğretmeni, Yazar, Şair, Çevirmen, Editör, Dramaturg, Fotoğraf Sanatçısı ve aynı zamanda bir öğrenci Coğrafya Fakültesi'de eğitim görüyor.
Bu kitabın 39 yıllık bir araştırmanın ürünü olduğunu söyleyen Araştırmacı Yazar Ufuk Karaman eline geçen dökümanları bir müzede sergilemek istiyor. Bir dönem İzmir'de de bulunan Sabahattin Ali'nin adını yaşatmak ve gençlere onu anlatmak için yapılacak müzenin İzmir'e çok yakışacağını belirtiyor. Bu konuda İzmir'in kanaat önderlerinden destek bekliyor.
Aldırma gönül aldırma
Sinop Cezaevi'nde yazdığı ve birçok kişi tarafından seslendirilen Aldırma Gönül, yazılırken Karacaoğlan etkisi görülüyor. Karacaoğlan'ın Gamlanma Gönül şiirine uygun olarak yazmış. "Görmesen bile denizi, yukarıya çevir gözü, deniz gibidir gökyüzü... İlk kez kız kardeşi Süheyla Conkman ile yaptığı söyleside dinlemiş. İstanbul Kartal'da görüşmemiş ancak peşini bırakmamış.
Kuşadası'nda buluşmuşlar. 'Beni Kuyucak'a götürün ağabeyimi Ruhu beni çağırıyor' demiş. Sohbetten beş gün sonra vefat etmiş. Karaman aileden biri gibi olmuş. Kızı Filiz Ali ile de görüşmüş. İzmir Ekonomi Üniversitesi'nde açtığı sergiye de katılmış. Bazı şarkılar Sabahattin Ali'ye mal ediliyor. Örneğin 'Eşkiya Dünyaya hükümdar olmaz' onun eseri değil bir Rize halk türküsü. Sosyal medyada böyle çok örnek var. 23 şiiri bestelenmiş. Bunlar konserlerde koro halinde söylenen şarkılara dönüşmüş.
Karaman'ın en sevdiği Sabahattin Ali şiirleri
En sevdiği şiirleri Rüzgar, Leylim Ley, Aldırma Gönül, İstek... Sevgililerine yazdığı şiirler de çok güzeldir. Romantik bir insan Ali. Eserlerini birçok kez okumuş. Örneğin Kuyucaklı Yusuf'u altı kere okumuş. İzmir de bir dönem yaşamış.
Karşıyaka'da tiyotro açmış. Sonra Edremit'e geçmişler. Ali'yi ilk etkileyen babası, gerçeği ve gördüğünü yazmasını istiyor. Kuyucaklı Yusuf'a yer alan Selahattin Bey babası, Şahende Hanım annesi, roman otobiyografik, Nazilli'de başlayıp, Edremit'te biter. Esnafı da görürsünüz. Kürt Mantolu Madonna, İçimizdeki Şeytan ve Kuyucaklı Yusuf hala en fazla okunan kitaplar arasında yer almaktadır.
Bir komplo sonunda cezaevine giriyor
Kuyucaklı Yusuf'u 1932 yılında Konya'da yazmaya başlıyor. Tefrika şeklinde Yeni Anadolu Gazetesi'nde yazmaya başlıyor. Gazete telif hakkını ödemeyince yazı göndermiyor. Gazete sahipleri de bir komplo kurarak cezaevine girmesi sağlanıyor. Önce Konya sonra da Sinop Cezaevi'nde yatıyor. Sonra komplo olduğu anlaşılıyor. Yaşar Kemal, 'Kuyucaklı Yusuf'u okumasaydım. İnce Memed'i yazamazdım' demiş. Kitabın ikinci bölümünde geniş bir şekilde Kuyucaklı Yusuf romanı inceleniyor.
Kitaba anneanne imzası
Ufuk Karaman kitaba ninesinin damga vurduğunu ifade etti.
"Kitabı anneanneme ithaf ettim. Bu kitabın çıkmasını sağlayan kişidir. 1985 yılında anneannem ölmeden bir yıl önce Artvin'e gittik. Ninem Ardanuşludur. Biz tatil yaparken kafamda farklı bir şey geliyor. Eve giren Milliyet, Cumhuriyet gibi gazeteleri okuyorum sürekli... Babamdan aldığım teybe ninemin sesini kaydettim. 93 harbini anlattırdım bir gazeteci edasıyla... Bir belge oluştu elimde... Ninem en çok beni severdi. Bana özel kahvaltı hazırlardı 85 yaşında. En kıymetli torunuydum. Batum göçmenidir.
Sabahattin Ali ise Balkan göçmenidir. Ninem sürgün ediliyor. Merfizon'a kadar gidiyor. Bursa'ya gemiyle gidiyorlar. Aileden ölenler oluyor... Bu elimde bir belge olarak kalıyor. Sonra belge arıyorum. 2010'lu yıllarda, Muharrem Demirel'in Erzurum Atatürk Üniversitesi'nde Batum göçmenleri tezini buldum. Batum göçmenlerin mahalle mahalle nereye sürüldüğünü anlatmış bu da ikinci belge oldu. Kuyucaklı Yusuf romanında da Batum göçmenlerine değinir. Bu üç belge ve nine sevgim bu kitabın doğmasını sağladı. Ninem ve Ali aynı kitapta buluşuldu."
İlk Mavi Yolculuk
Sabahattin Ali, yazar dostları ile ilk kez Mavi Yolculuğa çıkmıştır. 1946 yılında Bedri Rahmi Eyüpoğlu, Fazıl Erhat, Sebahattin Eyüpoğlu, Necati Cumalı, Halikarnas Balıkçısı ile Karaburun'dan başlayıp, Fethiye Göcek'e kadar gezilir.
Ölümünün arkasında sır perdesi
Sabahattin Ali 31 Mart 1948 tarihinde kayboluyor. 16 Haziran'da Bulgaristan sınırında bir kaçak kişi öldürüldüğü belirtilerek Mehmet Ali Cimcoz ve Aziz Nesin'e gösteriliyor.
12 Ocak 1949'da gazetelerde öldüğü haberi yayımlanıyor. Ali Ertekin'e tutuklama emri çıkıyor. 4 yıl ceza alıyor. Sonra aftan çıkıyor. Bu olay ve Sabahattin Ali hayatı, Metin Aldaç'ın Sabah Yıldız'ı belgeselinde farklı bir dille anlatır.
Günümüzde yaşamış olsaydı
Günümüzde yaşasaydı doğru neyse onu söylerdi. Kimseden korkmadan halkın sesi olur. Kendisini yasaklarla sınırlandırmadan mücadele ederdi.
Ufuk Karaman kimdir?
1966 yılında Siirt'de doğdu. Elazığ'da yaşadı. İzmir'de Dokuz Eylül Üniversitesi İktisat Bölümünü bitirdi. Aslında Edebiyatı sevdiğini ancak İktisat okuduğunu belirtti. Edebiyat tutkusunu yaşamına yansıtıyor. Sağlık Bakanlığı'nda Çevre Sağlığı Teknikeri olarak 35 yıl görev aldı. Sabahattin Ali'nin hayatına dokunduğu, Bir Deha Muharrir Karaman'ın ilk eseri. Kitabın devamının geleceğini söylüyor.
