Son Mühür- Roma İmparatoru Marcus Aurelius’a ait bronz heykel, 1960’lı yıllarda Burdur’un Gölhisar ilçesindeki Boubon Antik Kenti’nden kaçırıldıktan sonra 65 yıl sonra Türkiye’ye geri getirildi. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada bu iadenin “tarihi bir başarı” olduğunu vurguladı.
Uzun süreli hukuki ve bilimsel mücadele
Bakan Ersoy, sürecin uzun ve zorlu geçtiğini belirterek, “Biz haklıydık, kararlıydık, sabırlıydık ve kazandık” ifadelerini kullandı. ABD’nin New York Manhattan Bölge Savcılığı ve İç Güvenlik Soruşturmaları Birimi ile yürütülen ortak çalışmanın, eserlerin Türkiye’ye iadesini sağladığını aktardı. Marcus Aurelius heykelinin, bilimsel analizler, arşiv belgeleri ve tanık ifadeleriyle Boubon Antik Kenti’nden çıkarıldığı kesinlik kazandı.
Heykelin tarihi ve kaçırılış süreci
MS 2. ve 3. yüzyıllara ait Marcus Aurelius heykeli, 1960’larda yapılan kaçak kazılar sonucu Boubon Antik Kenti’nden kaçırıldı. Eser, yıllar içinde el değiştirerek ABD’nin Ohio eyaletindeki Cleveland Sanat Müzesi envanterine girdi. Anadolu’nun önemli bronz heykellerinden biri olan bu eser, filozof imparator tasvirleri arasında özel bir konuma sahip.
Ortak soruşturma ve bilimsel kanıtlar
2021 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı ile ABD’li kurumların başlattığı ortak soruşturma neticesinde, sadece Marcus Aurelius heykeli değil; Boubon kökenli diğer Roma imparatorları heykelleri de Türkiye’ye iade edildi. Manhattan Bölge Savcılığı, tanık ifadeleri, heykelin kaidesindeki negatif izler ve benzer sandalet örnekleri ile Türkiye’nin iade talebini haklı buldu.
Mahkeme süreci ve laboratuvar analizleri
Cleveland Sanat Müzesi’nin itirazına rağmen Almanya’daki Curt Engelhorn Arkeometri Merkezi’nde yapılan analizler, eserin uzun süre Boubon topraklarında gömülü kaldığını doğruladı. 2024’te Kültür ve Turizm Bakanlığı uzmanlarının gözetiminde heykelin silikon ayak kalıbı alınarak antik kentteki kaidelerle birebir uyumu belgelendi. Cleveland Müzesi, bilimsel veriler sonrası iade kararını kabul etti.
Kaçakçılıkla mücadelede detaylı çalışma
Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanı Zeynep Boz, heykelin içindeki toprak örneklerinin alınmasının büyük zorluklar içerdiğini aktardı. Restoratör ve konservatörlerin yoğun çalışmalarıyla alınan toprak numuneleri, Türkiye’de bulunan diğer Boubon heykeli toprak örnekleriyle karşılaştırıldı. Yapılan testler, her iki eserin aynı toprak yapısına sahip olduğunu kesin olarak ortaya koydu.
Uluslararası işbirliği ve başarı
Marcus Aurelius heykelinin iadesi, uluslararası hukuk, bilim ve diplomasinin koordineli başarısı olarak değerlendirildi. Kültür ve Turizm Bakanlığı, eser kaçakçılığına karşı verdiği mücadelede önemli bir dönüm noktası olarak bu süreci kayda geçirdi.
Ankara’da sergilenmeye hazırlanıyor
Bakan Mehmet Nuri Ersoy, heykelin yakın zamanda Ankara’da düzenlenecek özel bir sergide sanatseverlerle buluşacağını duyurdu.
ABD Büyükelçiliği’nden işbirliği mesajı
ABD Ankara Büyükelçiliği, bronz Marcus Aurelius heykelinin Türkiye’ye iadesini iki ülke arasında kültürel mirasın korunmasına yönelik işbirliğinin bir kanıtı olarak nitelendirdi. Açıklamada, “Kültürel korumaya ilişkin ikili anlaşmamız, yağma, kaçakçılık ve uluslararası suçlarla mücadele çabalarını güçlendirirken akademik ve kültürel değişimi de teşvik etmektedir” ifadelerine yer verildi.
