Son Mühür/ Milyonlarca kadın kocası öldükten sonra, çalışmadığı sürece sigortadan eşinin maaşını alıp alamayacağını babadan kalan maaşlarını nasıl alacaklarını araştırırken, Yurtdışı Emeklilik ve Sosyal Sigorta Uzmanı, konuya son noktayı “Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) dipsiz bir kuyudur” diyerek koydu. Tütüncüoğlu;” Eşleri vefat eden kadınlar ilgili yasa gereği eşinin maaşının yüzde 75’ni alabiliyor. Ancak bir kadın kendinden 30 yaş ve üzeri büyüklükte bir erkekle evlenirse ve eşi vefat ederse kadın, bu vefat edilen süre içerisinde eşiyle 2-5-7 yıl gibi evli kaldıysa ve çocuğu yoksa maaşın yüzde 37,5’ni alabiliyor" dedi. Hem kendi maaşını alıp hem de eşinin ölüm aylığını alan kadınlar ise toplumda çokça merak edilenler arasında yer alırken, “Şimdi SGK’da sigorta türleri; SSK, Bağ-Kur ve Emekli sandığı yer alıyor. Farklı emeklilik türleri olduğu için oluyor bu. Bir de Türkiye’de 01.10.2008 öncesi ve 01.10.2008 sonrası diye bir ayrım var. Bu tarihten sonra 5510 sayılı bir yasa geldi, bizler buna deforme deriz” şeklinde de açıklama getirdi.
Engelli çocuğu ve yatalak hastası olan kadınlar maaş alabilir mi?
01.08.10 tarihini milat olarak adlandıran SGK Uzmanı Tütüncüoğlu, engelli çocuk annelerinin her yıl için 90 gün aldıkları gibi yaştan da 90 gün kazandıklarını vurguladı. Buna bu kadınların emeklilik yaşlarından 180 gün önce emekli olabileceğini söyleyen Uzman;” Eğer 10 yıl geçti ise 900 gün önce emekli olurlar. Artı 90 günlerle birlikte 10 yıl 3600 yerine 3600 + 900 yani 4500 gün yapar. 01.10.2008 yılından sonra olanların böyle bir hakları var” dedi.
BAĞ-KUR isteğe bağlı primde dikkat edilmesi gerekenler!
Özellikle günümüzde ev hanımı veya çalışmak isteyen kadınların gözdesi olan “İsteğe bağlı sigorta primi” ödemesi çok tercih edilenler arasında. Çıkan torba yasalarla birlikte bu sigorta ödemesiyle nasıl emekli olunabileceği konusu da sıkça araştırılıyor. İsteğe bağlı sigorta; kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tâbi olmalarını sağlayan bir sigorta uygulamasıdır. Bu uygulamadan yararlanan bireyler, uzun vadede belli koşulları yerine getirmeleri durumunda, hayatları boyunca kendileri; ölümleri halinde ise, varsa hak sahipleri, zorunlu sosyal sigortanın uzun dönemli sigorta kollarının sağladığı tüm sigorta yardımlarından isteğe bağlı sigortalılık yoluyla yararlanma hakkını elde etmelerini sağlayan bir sigorta olmasına karşın dikkat edilmesi gerekenler konusunda Tütüncüoğlu; “Bağ Kur istek üzerine yapıyor bunu. Ancak emeklilik için dikkat edilmesi gerekenler var. Vatandaşlar, ödedikleri dekont ve fotokopinin aslını alarak SGK’ya versinler. Yoksa bu ödeme havuza düşüyor çünkü. Havuzdan işlemesi için ibraz şart. Günler işlenir dekont ile gönderilirse ama torba yasada verilmedi bu hak” şeklinde uyarıda bulundu.
Öğrenci stajları neden ilk sigorta girişine sayılmıyor?
Staj döneminde yatırılan sigortanın neden emekliliğe sayılmadığı konusunda gelen soruyu yanıtlayan Uzman;” Staj döneminde, kişileri emekli eden uzun vadeli sigorta kollarına (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına) prim yatırılmadığından, staj tarihi emeklilik işlemlerinde sigorta başlangıcı sayılmıyor. Staj döneminde sigorta olur ama bu genel kaza ve sağlık sigortası olarak yapılır. Emeklilikte güne sayılmaz. İŞKUR üzerinden çalışanların da sigortalarının emeklilik primi olmaz. Staj sorunundan olmuyor” şeklinde yanıtladı.
Emeklilikte yaşa takılanlar!
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) sorunu uzun yıllardır tüm Türkiye’nin gündeminden düşmezken, Tütüncüoğlu bunu “1999 yılında çıkartılan 4447 sayılı yasayla başladı. Türkiye’yi işsizlik sigortası fonu ile tanıştıran kanun ile emeklilik yaşı kademeli olarak artırıldı. Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) iptal kararıyla kademeli geçiş süreci 2002 yılında çıkartılan ikinci yasayla çalışanların lehine biraz daha iyileştirildi. Emeklilik yaşının uzatılmasından etkilenenlerin sayısının ilk yıllarda az olması, 2000 – 2001 yıllarında yaşanan ekonomik kriz süreci dolayısıyla ilk başta yasaya tepkiler cılız kaldı. Emeklilik yaşı yaklaşan ancak emekli olamayanların sayısının artmasıyla tepkiler de giderek çoğaldı” şeklinde ETY’yi açıklayarak, bu durumda işe ilk giriş tarihinin çok önemli olduğunu özellikle vurguladı. Tütüncüoğlu sözlerine;” ve teşekkür içeren. Bakanın bu eylemi güzel. Tahsis dosyası evrak filan da veriyorlar. Eskiden 8-10 dosyadan oluşan evrak verilerdi. SGK derdi ki, sen şu kadar çalışmışsın bu kadar gün kadar alacaksın. Ama şimdi parası tam mı bakamıyor insanlar. İtiraz hakkı olmuyor bu şekilde. Maaşının yükselmesi mümkündü eskiden eğer hata varsa. Ama şimdi dava açmak zor. Eğer bakan bu teşekkürün yanında emekli olan kişilere yıl yıl çalışma belgesi de verirse minnet oluruz” beyanlarını ekledi.
Gurbetçilerin memleketlerinde emekli olması da mümkün!
Gurbetçi vatandaşların memleketlerinden emekli olma sorununa karşı, Türkiye Cumhuriyeti’nin 23 ülke ile yaptığı SGK anlaşmasında, işe girişi oradaki ilk tarih olarak kabul etmesi gereken bir yasa içerisinde yer aldığını söyleyen Tütüncüoğlu, yurtdışında yaşayan erkek ve kadın gurbetçilerin de emekli olmak için dikkat edilmesi gereken önemli ayrımlarının ve şartlarının da olduğunu belirtti.
Kadınlarda doğum borçlanması
Çalışma hayatından bir süre boyunca doğum nedeniyle uzak kalan kadınların, geriye dönük prim ödeme yapmasına imkân veren “doğum borçlanması kanuna” eleştirilerde bulunan Sigorta uzmanı, bu konuda erkeklerin ve kadınların eşit haklara sahip olmadığını söyleyerek;” Ben Ankara’ya sesleniyorum. Erkeklere askerden önce borçlanma için sorulmuyor. Erken emeklilik ve gün kazanma için yapıyorlar bunu. Kadınlarda doğum öncesi sigortası var mı, yok mu diye de soruluyor. Kadınlara bu hak verilmiyor ya da verilse bile erken emeklilik hakkı bile doğmuyor onlara. Bu da kadın ve erkek eşitsizliğinin en büyük göstergesi olarak karşımıza çıkıyor” dedi.
“İsteğe bağlı sigortada 4a’dan emekli olunmaz”
Zamanında sigortaya girişi bildirilmeyerek sigorta primleri ödenmeyen işçiler açısından beyan üzerine geçmişe dönük sigorta girişi yapılması ve prim ödemesi mevcut yasal düzenlemeler ışığında mümkün olup, olmayacağını açıklayan Tütüncüoğlu;” 01.10.2008 öncesi isteğe bağlı sigorta yatırıyordu SGK’da. Ama sonrasında isteğe bağlı sigorta, 4B Bağ Kur olarak değiştirildi. Fakat adı değişmedi. 01.10.2008 tarihi sonrası çalışamadıkları takdirde isteğe bağlı yatırılarsa 4A ‘dan emekli olmak haklarını kaybederler. 3.600 yerine 5.600 ile emekli olurlar. Bizlere mutlaka danışsınlar. İsteğe bağlı sigorta riskli” diyerek ciddi uyarılarda bulundu.
Ek 5 tarım sigortası nedir?
Türkiye’de toplumun çok bilmediği Ek 5 tarım sigortasını açıklayan, Yurtdışı Emeklilik ve Sosyal Sigorta Uzmanı Fuat Tütüncüoğlu;” Kendi adına tarım arazisi ve ziraat kaydı olmayan ancak başkasının arsasında çalışıyor olan tarım işçisi veya amele kendi yatırıyor bu parayı ve adı Ek 5 olarak geçiyor. Ancak bunu kötüye kullananlar var günümüzde. Çalışamayanlar bile o sigortayı yaptırıyorlar. SGK’da bunu araştırıyor. Sonra iptal oluyor ve davada açılıyor. Sahte sigorta yoluna gitmesinler. İzmir’de çok var İptal oluyor zaten sonra ve para bile istenilebiliyor” şeklinde konuştu.
Malulen emeklilik ve Engelli Emekliliği farkı nedir?
Günümüzde SGK’dan emekli olmanın değişik yolları olduğunu söyleyen Tütüncüoğlu, bunları; Normal Emeklilik, Yaşlılıktan Emeklilik, Malulen Emeklilik ve Engelli (Özürlü) emeklilik şeklinde olarak sıraladı. Tütüncüoğlu; “Malulen emekli olanlar asla çalışmazlar. Yüzde 60 olarak organları zararlı olanlar, iş yapamaz raporlarını aldıktan sonra çalışamazlar. Engelli olarak emekli olanlar ize yüzde 40 oranında engelli olduklarını kanıtladıklarından sonra maaş SGK’dan maaş alırlar ve çalışmaya devam edebilirler. Organ zararlı ise hemen malulen emekli olunmamalı. Engelli olarak olsunlar. Önce vergi indirimi hakkı alsınlar. Çalıştıkları kurumlarda İnsan kaynaklarında belge alacaklar, vergi dairesine gidecekler, onlar da hastaneye yollayacak ve yüzde 40 üzeri vergi indirimi hakkı verilebilir.
Emekli aylığı nasıl arttırılır?
Çalışma hayatındaki herkes emekli olduğunda yüksek maaş almak ister veya emeklilik primi yüksek olsun ister diyen Tütüncüoğlu bu hususta;” Emekli aylığını arttırmak için yapılacak şey için 5 gün çalışmak ve 30 gün çalışıyor gibi sigorta primini göstermektir. Çok gün çok maaş demek değildir. Yatırılan prim önemlidir bunda. Çalışanlar haklarını koruma ve gözetlemeli. Emekli olduktan sonra iş mahkemeleri duyarlıdır. Bilir kişiler iyi çalışıyor. Vatandaş geriye dönük iş mahkemesine açtığı davada bu haktan yararlanır. İşverene afaki ceza yapılır. 479 sayılı yasa çıktığında esnaflar vergi mi düşünsün aidat mı, malımı taksitimi düşünsün derken emeklilik unutuldu. Vergi kaydı olanlar bize geliyor. Maalesef daha düne kadar SGK yardımcı oldu. Ancak 1982-1983 1984 ve 01.10. 2008 yıllarından sonra değişiklikler oldu. Dilekçelere kanmasınlar. Haberlere kanmasınlar bu terbiyesizlik. Esnaflar için sayın Ankara Bakkallar Bayiler Esnaf Kredi ve Kefalet Kooperatifi'nin Başkanı Bendevi Palandöken söylüyor. İlk işe girme tarihi önemli burada. Geçmişe döküp esnafın hak düzenlemesi olması önemli. O günleri kazanmalar önemli” beyanında bulundu.
Öte yandan erken seçim tartışmalarının konuşulduğu günlerde, EYT, staj sigortası, doğum borçlarını kazanma ve bağ kur günlerinin sayılması gibi konuların gözden geçirilmesinin gerektiğini belirten Fuat Tütüncüoğlu;” Bu Amerika’nın yeniden keşfi, değil. Yurtdışında var ama Türkiye’deki kadınlarda yok. Sosyal güvenlik dipsiz bir kuyu. Doğumdan ölüme ve ölümden sonrası için bile önemli çatı. Ama yasalar çıkarken önceki 30-35 yasa yok gibi davranılıyor. Resmî gazeteyi açıp her sabah değişikliklere ve sitesine bakarım hep. Askerlik yapıp, cinsiyet değiştiren biri için bu sorun mesela. Sonuç olarak, çözümü var sosyal güvenlikte her şeyin” dedi.
