Son Mühür Tv’de yayınlanan Hasan Tahsin Kocabaş ile Gündem Yorum programının bugünkü konuğu İklim Bilimci Prof. Dr. Doğan Yaşar oldu. Programda iklim krizi ve suyun önemi anlatıldı.
Ciddi kuraklık dönemine girildi
2021 yılından sonra ciddi bir kuraklık dönemine girildiğini ifade eden Prof. Dr. Doğan Yaşar, ‘Biz ne yaptık ?’ diye sorarken ‘Kömüre, doğalgaza yöneldik. Tüm dünya kuraklık yaşıyor. Bir anda kömür 260 dolardan 400 dolara, petrol 25 dolardan 100 dolara ve doğalgaz 120 dolardan önce 1400 dolara sonradan 2000 dolara fırladı. Biz 2021 yılında enerji ithalatına 50 milyar dolar veriyorduk bir anda 97 milyar dolara fırladı. 50 milyar dolar fazladan verdik parayı
2022 de durum devam etti, 2023 de yine öyle 2024 76 milyar dolar gibi enerjiye para verilince bütçe sarsıldı. Bütün bu olaylar kuraklıktan geliyor. Bütün olay arz- talepte. Bu arada dünya gıda endeksi de tüm zamanların rekorunu kırdı’ şeklinde konuştu.
Su varsa devlet vardır
Prof. Dr. Doğan Yaşar suyun öneminden bahsederken suyun devlet olduğunu ifade etti. Yaşar, ‘Su varsa devlet vardır. Su bittiğinde devlet biter. 15 bin savaşın tamamı sudan olmuştur’ dedi. Suyun önemini Türkiye’nin AB’ye girme sürecinden örneklerle anlatan Prof. Dr. Yaşar, ‘AB’ye giriş sürecinde bize ‘Fırat ve Dicle sularını biz kontrol edeceğiz’ dediler. Bütün savaşlar sudan çıkar’ ifadelerini kullandı.
İnsanlar iklimi etkileyemez
Kuraklığın doğal yollardan oluştuğunu söyleyen Prof. Dr. Yaşar şu şekilde konuştu: ‘İnsanlar iklimi etkileyemez. 2007-08-09 yıllarında ‘Dikkat !’ dedim, ‘Kuraklık ve ekonomik kriz gelecek dedim. Güya bizi teğet geçti kriz. Teğet geçmedi içimizden geçti kriz. Yabancı ülkeler kendi şirketlerini korumadı batan battı ve biz büyük destek verdik. Ekonomik krizin gıda ve enerji birlikte hareket eder.
Küresel ısınma sendromundan bir çıkalım. Özellikle STK’lar küresel ısınma diye diye hem merkezi yönetim hem de yerel yönetimleri sorundan kurtarıyorlar. Yaşadığımız olayların hiç birisinin küresel ısınma ile alakası yok. Küresel ısınma dediğimiz olay, muhteşem verimliliktir, yağmurdur. Küresel ısınmalarda biz çok rahatlarız. Verim çok artar.'
Biz küresel ısınmadan değil küresel soğumadan korkmalıyız
Prof. Dr. Doğan Yaşar küresel ısınmadan ziyade küresel soğumanın sorun olduğunun altını çizerken, ‘Biz küresel ısınmadan değil küresel soğumadan korkmalıyız. Her bir derece sıcaklık artışında yüzde iki gibi yağış artar. Neden ? Buharlaşmadır yağış. Ne kadar buharlaşırsa o kadar yağış alır. 70’li yıllar çok soğuk yıllardır ve ortalama 609 kilogram yağış oldu. Şu anda 630 kilogram oldu. İzmir’de 685 kilogramdı ortalama yağışı şu anda 705 kilogramdı.
Kuraklığı 1992’de çok ciddi geçirdik. Kanada da mesela balıkçılık yasaklandı. Kuraklık balıkçılığı vurur. Bütün gıda denizden gelir.
Avrupa’da 300 milyar dolarlık kömür stokladılar. Kömür ne ? Kömür fosil yakıt. Bize diyorlar ki yakmayın. Siz süs diye mi aldınız ? Bugün Almanya hani nükleerleri kapatıyordu ? Hep açıklama yapıyorlar kapatacağız diye. Biz nükleere çok geç kaldık 80’lerde yapmamız gerekiyordu’ dedi.
‘HES’ler biraz tehlikelidir’
Yaşar HES’ler konusunda dikkatli olunması gerektiğini dile getirerek sözlerine şu şekilde devam etti: ‘HES’ler biraz tehlikelidir biraz dikkatli olunması lazım. 2022’den sonra balık avı yüzde 32 düştü ve dediler ki ‘Küresel ısınma.’ Ne alakası var küresel ısınmayla ? Az yağış ve çok HES olduğu için gıda azaldı. HES’ler denize gelen gıdanın önünü kesiyor.
Bu hatalar bize ait. Ben 2009’da bunu söyledim, yaşadığımız olumsuzlukların nedeni takdiri ilahi değil, takdiri idarilerle takdiri üniversiteler. Yaşadığımız hiçbir şeyin ne küresel ısınmayla ilgisi var ne başka bir şeyle. Sel oluyor, küresel ısınma ne ilgisi var ? Sel yatağının göbeğine ev yaparsan küresel ısınma mı olur ?
Cemil Tugay’ı neler bekliyor ?
Cemil Tugay’ı çok zor şeyler bekliyor. İzmir Körfezi Piriştina’dan sonraki en kötü dönemini yaşadı. Olabilecek her şeyi yaşadı. Piriştina öldükten sonra, ki çok güçlü bir adamdı. Masaya yumruğunu vurduktan sonra bütün arıtmalar, fabrikalar çalışırdı. Piriştina bilimi dinliyordu. Piriştina ile konuşmak için izne ihtiyacımız yoktu biz direkt gider konuşurduk.
2004’e geldiğimizde mavileşti körfez, yüzmeye ramak kaldı yani. Güzelleşti, koku falan bitmişti. Piriştina ölünce Sayın Kocaoğlu geçti. Fabrikalar arıtmalarını geceleri kapatmaya başladı. 2005 yılında basın ‘Körfez geriye dönüyor’ diye yazdı.
2007 yılında Kocaoğlu döneminde derelerin altı betonlaşmaya başladı biz katliam bu dedik. Hava ile toprağın ilişkisini kesemezsiniz dedik. Her yer betonlaştı. Asıl betonlamadan sonra koku başladı. Sonrasında kireçleme başladı niye kireçliyorsunuz ?
Körfezi tam kurtarırken daha da batırdılar
Yaptıkları bazı güzel şeyler var ama körfezi tam kurtarırken yaptıkları büyük yanlışlarla daha da çok batırdılar. 2015 yılına geldiğimizde deniz marulları çıkmaya başladı. Suyun arıtılmadan denize verilmesi bu kirliliktir. Foseptik olarak kullanıyoruz, Piriştina’dan önce de kullanıyorduk öldükten sonra da tekrar kullanmaya başladık.
Bu yaz yine koku bekliyor. Başkan’ın işi o kadar kolay değil. 2005-06’lı yıllarda artık Göztepe’ye kadar olan kısım denize girilecek hale gelebilecekken dönüş yaptık. Son 20 yılın en kötü halini yaşıyoruz. Başa döndük. O zaman biz neden 1 milyar dolar harcayıp da büyük kanal projesini yaptık. Hiç gerek yok, biz basalım.
Biz belediyeden maalesef hiçbir şey alamıyoruz. Verin bir bakalım belki bir sorun var. İZSU da veri vermiyor . İZSU verilerini her gün bakıp kendim işliyorum. Sadece bana değil çevre mühendisi arkadaşlara da veri vermiyorlarmış.
Körfez çöküyor
Körfez çöküyor dedim. Tektonik olarak çöküyoruz. Her yıl 1-1,5 cm tektonik olarak çöküyoruz. Bölge olarak çöküyor. Tamamen çöküyor. Şimdi sorunlar başladı. Bu konuda bilimsel çalıştaylar yapılır. Çökmeyi engelleyemezsiniz. 1873 yılında Kordon Boyu yapılırken ihale şartı şu: Maksimum gelgitin en az 1,5 metre üzerinde olacak şekilde inşaa edilecektir. Su ne kadar yükselirse yükselsin 1,5 metre üzerinde inşaa yapılacaktır.’ 1873’de insanlar bunu biliyor, 2000’li yıllara geliniyor Mavişehir sıfır koda yapılıyor. 2024 e geldik hala önlem almıyoruz.'
