Türkiye'nin yaz turizmi açısından en hareketli şehirlerinden biri olan Aydın, Ege Bölgesi'nde yer alıyor. Antik Çağ'da önemli bir şehir olan Aydın, tarih öncesi dönemlerden bu yana jeopolitik konumu ve verimli topraklarıyla dikkat çekiyor. Şehir, ev sahipliği yaptığı çeşitli uygarlıkların kültürlerini benimseyerek günümüze kadar sosyo-kültürel açıdan gelişmiş bir yapıya sahip olmuştur. Dünyaca ünlü tarihçi Herodot, Aydın'ın doğal güzelliklerini övmek için "Yeryüzü üzerinde bizim bildiğimiz en güzel gökyüzünün altı ve en güzel iklimin bulunduğu yer" ifadesini kullanmıştır. Aydın, zengin tarihi mirasıyla beraber muhteşem doğal manzaralara da ev sahipliği yapar. Bu güzellikler, Aydın'ı sadece bir turizm merkezi olmaktan öte, Ege'nin incisi haline getirmiştir. Peki, Aydın'da hangi dağlar var? Aydın'ın meşhur dağları hangileri?
AYDIN'DA HANGİ DAĞLAR VAR?
Büyük Menderes Nehri'nin kuzey ve güneyinde bulunan iki dağ sırası, bazen birbirlerine yaklaşan bazen uzaklaşan bir yapıya sahiptir. Bu dağlar, Dinar yakınlarından başlayarak Ege Denizi'nde son bulan, yaklaşık 300 kilometrelik bir uzunluğa sahiptir ve genel olarak Aydın Dağları olarak adlandırılırlar. Hızla aşınabilen kütlerden oluşan bu dağlar, dar ve derin vadilerle parçalanmıştır. Bu derin vadilerin tabanlarında genellikle kuruyan sel yataklarının çakılları gözlemlenir. Yamaçları ve vadileri genellikle zeytinliklerle kaplı olup, daha yüksek kesimlerde ormanlarla örtülüdür. Büyük Menderes ve Küçük Menderes vadileri arasında bir duvar gibi uzanırlar ve yükseklikleri çok olmamasına rağmen geçit vermezler. Bu nedenle, Aydın-İzmir Karayolu ve Demiryolu bu dağların eteklerini izleyerek Ovacık ve Gümüş Dağı arasındaki vadiden Selçuk'a ulaşır.
Aydın Dağları, yer yer yükselen tepelerle karakterizedir. Horsunlu'nun kuzeyinde Karlık Tepesi 1732 metre, Kuyucak'ın kuzeyinde Karadağ 1353 metre, Nazilli'nin kuzeyinde Oyuk Dağı 1460 metre ve Sultanhisar'ın kuzeyinde doğusu dik kayalıklardan oluşan Malgaç 1343 metre yüksekliğe sahiptir. Bu tepeler Aydın üzerinde yeniden yükselerek Cevizli Dağları'nı oluşturur. Bu dağlardan Üçkoz Tepesi 1446 metreye ulaşır. Cevizli Dağları'ndan sonra alçalarak Ortaklar yakınında geçit verirler ve güneybatıya doğru yönelirler. Bu sırada Gümüş Dağı 1020 metre yüksekliğindedir. Yeniden bir yay çizerek batıya doğru uzanan Samson Dağları, bir yarımada oluşturarak Dipburun'da Ege Denizi'ne ulaşır. Samson Dağları'nın en yüksek tepesi 1229 metredir.
Büyük Menderes Nehri'nin güneyindeki dağlar, yarılmış kütleler görünümündeki Dandalas Çayı'nın doğusunda Babadağ'ın yamaçları ile yükselmeye başlar. Bu dağın doruğu 2380 metre yüksekliğindedir ve Denizli il sınırları içindedir. Doğu yamaçlarında Karacasu yaylası, Karıncalı Dağ'da ormanlarla kaplı tepeler 1699 metreye yükselirken, diğer yandan Büyük Menderes'e doğru uzanarak Akçay Vadisi'nde sona erer. İl'in en büyük yükseltisini sunan Madran Dağı, üç yanı vadilerle çevrili büyük bir kütlenin ortasında yükselir. Çine Çayı'nın batısında Gökbel, daha sonra Beşparmak Dağları, Bafa Gölü çevresinde dolanarak Ege Denizi'ne ulaşırlar. Güneydeki dağ sıraları ise Menteşe Dağlık kütlesiyle ayrılmaz bir bağlantı kurarak, Muğla il sınırları içinde uzanır.
Aydın Dağları
Aydın Dağları, Batı Anadolu'da Ege Bölgesi'nde yer alan bir dağ sırasıdır ve antik adı Messogis olarak bilinir. Genellikle doğu-batı doğrultusunda uzanan bu dağlar, en yüksek noktası olan 1831 metrelik Hacetdede Tepesi ile dikkat çeker. Büyük çoğunluğu İzmir ve Aydın illeri sınırlarında bulunan dağlar, kuzeydoğuda Manisa'ya ve doğuda Denizli'ye kadar uzanır. Tektonik kökenli olan Aydın Dağları, Ege kıyılarında uzanan horst-graben sisteminin bir parçasıdır ve Menderes Masifi üzerinde yer alır. Bozdağlar ile birlikte Küçük Menderes oluğunu bir at nalı gibi çevreler. Batıda Selçuk'tan başlayıp doğuda Buldan'da son bulur.
Dağlar, Büyük Menderes Nehri ve Küçük Menderes Nehri ovalarını birbirinden ayırır ve üzerinde çeşitli zirveler bulunur. Aydın Dağları'nda yetişen bitki türlerinin 72'si endemiktir. Dağlar, ulaşımı engellemeyen geçitlere sahiptir ve yüksek kısımlarında yaylalar bulunur. Özellikle Nazilli'nin kuzeyinde bulunan Ömür Yaylası, yaz aylarında sayfiye yeri olarak kullanılmaktadır.
Beşparmak Dağları
Beşparmak Dağı, Bafa Gölü'nün doğusunda, Batı Menteşe Dağları sisteminde bulunan önemli bir dağdır. Aydın ve Muğla topraklarını kapsayan dağın en yüksek noktası, 1375 metrelik Tekerlekdağ'dır. Arkeolojik açıdan büyük öneme sahip olan Beşparmak Dağı, Neolitik dönemden Osmanlılara kadar uzanan izlere ev sahipliği yapar. Özellikle son zamanlarda yapılan keşiflerde ortaya çıkan kaya resimleri, M.Ö. 6.000-5.000 yıllarına tarihlenmektedir ve çoğunlukla av sahneleri ve insan figürleri içerir. Bu resimler dünya kaya resimleri arasında önemli bir yere sahiptir.
Yunan mitolojisinde gök tanrısı Zeus'a ithaf edilen Beşparmak Dağı, Bizans döneminde yağmur duası merkezi olmuş ve bir manastır inşa edilmiştir. Menderes masifine dahil olan alanda granit, gnays ve gözlü gnays gibi metamorfik kayaçlar yaygındır. Bu kayaçların aşınmasıyla ilginç şekiller ortaya çıkmıştır ve bölge feldspat madeni çıkarımı ile tehdit altındadır. Akdeniz ikliminin hakim olduğu dağda fıstık çamı ve diğer maki türleri yaygındır. Bafa Gölü çevresinde ise endemik sığla ağaçları bulunur. Beşparmak Dağları ayrıca nesli tükenen Anadolu parsının yaşam alanıdır ve çeşitli diğer yaban hayvanlarının da yaşam alanıdır.
Dağ üzerinde bulunan Latmos antik kenti M.Ö. 300'lü yıllarda kurulmuş ancak MS 4. yüzyılın sonlarında terk edilmiştir.
Madran Dağı
Madran (Baba) Dağı, Aydın'ın en önemli doğal simgelerinden biridir ve 1792 metre yüksekliğe sahiptir. Çine ilçesinin batısında, Bozdoğan ilçesinin güneydoğusunda, Yenipazar ilçesinin kuzeydoğusunda ve Aydın'ın Dalama kasabasının kuzeyinde yer alır. Adını zirvesinde bulunan Madran Baba yatırından alır. Menteşe Dağları'nın Doğu Menteşe Dağları bölümünün kuzey kısmını oluşturan Madranbaba Dağı'nın güneyinde ise karstik erime çukurlarıyla Oyuklu Dağ bulunur.
Aydın'ın en yüksek dağlarından biri olan Madran Dağı'nın zirvesi 1792 metrelik Madranbaba veya Topçambaba olarak bilinir. Dağda metamorfik kayaçlar yaygındır ve fıstık çamı, kızılçam, karaçam, dağ karaağacı gibi ağaç türleriyle kaplıdır. Madran Dağı üzerinde ve eteklerinde yaklaşık 150 köy bulunmaktadır. Bu köylerin çoğunluğu dağ köyü olmasına rağmen, köy halkı genellikle hayvancılık, meyvecilik (kestane, elma, keçiboynuzu, ceviz, zeytin vb.) ve orman işleriyle uğraşır. Kış aylarında karlarla kaplı olan Madran Dağı'nın ormanlarının topraklarından çıkan su şişelenerek pazarlanmaktadır.
Menteşe Dağları
Menteşe Dağları, Ege Bölgesi'nin ve Büyük Menderes Nehri'nin güneyinde yer alan bir dağ grubudur. Diğer kıyı Ege dağlarından farklı olarak, Doğu-batı yönlü değil, GD-KB (güneydoğu-kuzeybatı) yönlü uzanırlar ve tektonik kırılmalar sonucu oluşan horstlar şeklindedirler. Madran Dağı, Oyuklu Dağı Doğu Menteşe Dağları'nı oluştururken, Beşparmak Dağı, Kurukümes Dağları (Karakümes Dağları) ve Marçal Dağları Batı Menteşe Dağları'nı meydana getirir.
Doğu Menteşe Dağları ile Batı Menteşe Dağları arasında Çine Çayı'nın vadisi bulunmaktadır. Ayrıca, Doğu Menteşe Dağları ile Karıncalı Dağı arasında Akçay Nehri'nin vadisi ve Bozdoğan ilçesi bulunmaktadır. Bu olukta, Akçay Nehri üzerinde Kemer Barajı bulunmaktadır.
Türkiye'nin batısında, Ege Bölgesi'nde Aydın'da bulunan Dilek Dağı veya Samsun Dağı, 1.237 metre rakıma sahip bir dağdır ve aynı zamanda bir milli parktır. Antik dönemdeki adı Mykale Dağı olarak bilinir.
