Radyo Ege ve İzmir Tabip Odası işbirliğiyle her salı saat 11.00’de yayınlanan ‘Her İşin Başı Sağlık’ programında deprem bölgesinde travma yaşayan çocukların psikolojisi masaya yatırıdı. Doç. Dr. Nilgün Yener ve Ayşegül Koç’un moderatörlüğündeki programın konuğu Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Uzm. Dr. Özlem Önen’di. ‘Çocuklar koşullardan çok etkilenir ama aynı zamanda çok güçlülerdir’ hatırlatmasında bulunan Önen, ‘biz çok büyük yıkım yaşadık. Ebeveynler ne hissediyorsa çocuklar da onu hissediyor. Afetlerden sonra yapılması gerekenilk şey güven duygusunun sağlanması için temel ihtiyaçarın giderilmesidir’ dedi.
İşte Uzm. Dr. Özlem Önen’in açıklamalarından öne çıkan detaylar...
AFET ÖNCESİ HAZIRLIK ÖNEMLİ
Ölümlere tanıklık etti mi? Enkaz altında kaldı mı? Hala ulaşılamayan çocukların olduğu bilgisi geliyor ne yazık ki. Böyle afet yaşandığında ne yapılması gerekiyor, ne türden hazırlık yapılması gerekiyor, bunları önceden düşünmek şart.
ÖNCELİK İNSANİ KOŞULLAR OLMALI
Öncelikle insani koşulları sağlayamazsak her kişiye profesyonel bir kişiyle destek versek bile yetmez. Önce güvenli koşullar sağlanmalı. Yaş gruplarına göre çocuklar farklı etkileniyor, ebeveyneden ayrı yatamama, idrar kaçırma, odadan odaya geçememe gibi durumlar görülebilir. Her anını yeniden yaşama ya da bir bölümü hiç hatırlayamama durumları da görülebilir.
İLK BİR AYDAKİ TEPKİLER NORMAL
Uzuv kaybını yaşayanlar var bir de bunlara tanıklık etmiş olanlar var. Çocuklar için çok travmatik şeyler bunlar. İlk bir ay çocuğun verdiği tepkiler normal. Ama bu süreyi geçerse profesyonel bir yardıma ihtiyaç duyuluyor demektir.
BİRLİKTE ÜZÜLDÜK, BİRLİKTE İYİLEŞECEĞİZ DEMELİYİZ
Dışarıdan bakan biri olarak yaşadığımız şoku yok saymak istiyoruz. Çocuğa korkutucu gerçeği söylememiz lazım. Birlikte üzüldük, birlikte iyileşeceğiz dememiz lazım. Ebeveynler duygularıyla ne kadar kolay başa çıkarsa çocular da o kadar kolay başa çıkabilir.
RUTİNE DÖNÜŞ ÖNEMLİ
Afet bölgesindeki çocuklar için rutine dönüş önemli. Oraya duyarlı hassas davranmak lazım. Üç gün beş gün oyuncakları gönderip ortadan kaybolmanın anlamı yok. Okul çok önemli. Okul çocuklar için sosyalleşme alanıdır. Çocukların güveni ortamlarda sosyal etkinlikler rutin bi şeklde hızlıca devreye sokulmalı. Oyun çok önemli, çocuklar oyunda travmalarını işliyorlar aslında. Çocuklar için oyun geçiş alanı, iyileştirici bir alan. Okullar yıkıldı ama Marmara depreminde konteynerlarla geçiş dönemi yaşanmıştı. Bu türden bir çözüm bulunabilir. Koruyucu sistemler hızlıca devreye girmeli. Biz de koruyucu sistem akrabalar.
NE OLDU? ANLAT DENMEMELİ
Milli Eğitim öğretmenlere güzel broşürler hazırladı, misafir gelen öğrencilere nasıl davranacakları konusunda bilgilendirme yapıldı. Önce tanısın, uyum sağlasın, kendisine yakın bir arkadaş bulduğunda zaten anlatacaktır. Ne oldu anlat! Dememek lazım.
GÜVEN DUYGUSUNU VERMEMİZ GEREK
Deprem ülkesiyiz, bundan kaçış yok. Çoculara güven duygusunu vermemiz gerekir. Enkazın beşinci altıncı günlerde çıkarılan çocuklar oldu. Bunlara daha çok dikkat etmemiz gerek. Çocuklar bu kadar açlığa susuzluğa alışkın değil.
Çocuklar büyük travma yaşadılar ve uzun süre yaşanacak bir yas dönemi var. Bu sürecin konuşulması da kişiden kişiye değişecek. Her çocuğun ihtiyacı farklı. Tedavi için tek bir formül yok.
