Rusya'nın yabancılara ait milyarlarca dolar değerindeki uçaklarına el koyması, genellikle sakin bir sektör olan uçak sigortacılığında tarihin en büyük anlaşmazlıklarından birini tetikledi. Dünyanın önde gelen sigorta şirketlerinden bazıları, uçak sahiplerinin taleplerine karşı mücadele ediyor. Sigortacılar, uçak sahiplerinin uçaklara el konulmadan önce daha fazla önlem almaları gerektiğini belirtiyorlar. Ayrıca, mahkeme belgelerinde, ABD'nin Ukrayna'ya sağladığı desteğin aslında Rusya'yla bir çatışma anlamına geldiğini savunuyorlar.
Jetlerin birçoğu Airbus ve Boeing
Milyarlarca dolar değerindeki 400'den fazla uçağın yanı sıra yüz milyonlarca dolarlık yasal maliyetin söz konusu olduğu bir durumla karşı karşıyayız. Analistler ve avukatlar, iki kıtada ve onlarca şirkette yayılan hukuki mücadelenin gelecekteki anlaşmazlıkların boyutunu da etkileyeceğini vurguluyorlar. Genellikle Rusya ve yabancı havayolu şirketlerine kiralanmış olan Airbus ve Boeing ticari jetlerinin çoğunluğu, iki yıl önceki Ukrayna işgalinde Rusya'da mahsur kaldıklarında 10 milyar doların üzerinde bir değere sahipti. Bu uçaklar, bazı büyük şirketlerin yanı sıra çoğunlukla isimsiz uçak kiralama şirketleri tarafından işletilmektedir. Devler arasında American International Group, Chubb ve Swiss Re gibi sigortacılar da bulunmaktadır, hem Rusya'dan hem de Batı'dan teminat sağlanmış durumdalar. Avukatlar hala en temel sorular üzerinde pazarlık yapıyorlar: Jetler sahiplerine iade edilebilecek mi? Uçaklar Rus havayolları tarafından mı çalındı, yoksa devlet tarafından mı ele geçirildi? Jetlerin bakımı yeterince iyi mi yapıldı, yoksa ağır hasar mı gördüler ve değersiz hale mi geldiler?
Anlaşmazlık savaşın ilk günlerinde başlamış
Gazete Oksijen'in WSJ'den aktardığı habere göre, anlaşmazlık Ukrayna'daki savaşın kaotik ilk günlerine kadar uzanıyor. ABD ve Avrupa, Rusya'ya yaptırımlar uygulayarak leasing şirketlerini Rus havayolu şirketleriyle olan anlaşmalarını sonlandırmaya zorladı. Bu durum yüzlerce uçağın belirsizlik içinde kalmasına neden oldu. Leasing şirketleri, uçakları güvenli havaalanlarına indiğinde onları geri almak için repo ekipleri tuttu, ancak çok az başarı elde ettiler. Geri alma çabaları giderek azaldı. Kiralama şirketleri, Rusya'nın uçakların bakımını yetersiz bir şekilde yapması nedeniyle uçakların Batı'da yeniden uçma olasılığının düşük olduğunu kabul ediyor.
Sigorta kapsamında değiller çünkü...
Başka bir savunma ise uçak kiralama şirketlerinin uçaklarını geri almak için daha fazla çaba harcayabilecekleri yönünde. Mahkeme dosyasında, şirketlerin 24 Şubat 2022 tarihinden önce ve sonra Rusya'dan varlıklarını çıkarmak için fırsatlara sahip oldukları iddiası yer alıyor. Ancak bunu yapmadıkları için varlıklarını gönüllü olarak terk ettikleri ve bu nedenle sigorta kapsamında olmadıkları ifade ediliyor. Leasing şirketleri, birkaç istisna dışında uçakları geri almanın imkansız olduğunu belirtiyor.
Bazıları anlaştı
Yabancı sigortacılar mücadele ederken, menkul kıymet başvuruları ve şirket açıklamalarına göre Rus sigortacılar, 100'den fazla uçak için 2 milyar dolardan fazla ödeme yaptılar. İrlandalı leasing şirketi AerCap Holdings, Rusya'da sıkışıp kalan uçaklar için 2022'de 2.7 milyar dolarlık zarar yazmıştı. Ancak şimdi 113 uçağından 67'si için anlaşmaya vararak toplamda 1.3 milyar dolar nakit elde etti. Bu anlaşmalar, uçaklara savaş başlamadan önceki değerlerinden daha düşük bir değer biçiyor gibi görünüyor. Şirket geçen ay yaptığı açıklamada, AerCap'in uçakların sigortalı değerinin yaklaşık %70'ini aldığını belirtti. Eleştirmenler, Rusya'nın uçakların mülkiyetini daha ucuza almaya çalıştığını iddia ediyorlar.
El konulan Rus yatları da var
Rusya-Ukrayna savaşının başlamasının ardından Rus oligarklara ait yatlara yaptırım uygulanmıştı. Güney Fransa'dan Fiji'ye kadar toplam değeri yaklaşık 2 milyar sterlin olan en az 13 süperyata el konuldu. Rusya'nın da benzer şekilde yabancı jetlere el koyması, yatlara uygulanan yaptırımlarla benzerlik gösteriyor gibi görünüyor. Ancak, sigorta şirketleriyle jet sahipleri arasındaki davalara rağmen durum hala belirsizliğini koruyor.
