Lise ve üniversitelerde meslek eğitimi alan öğrencilerin pratik becerilerini geliştirmek amacıyla staj yapmaları gerekmektedir. Staj, öğrencilere deneyim kazandırırken, 3308 sayılı mesleki eğitim kanunu kapsamında belirli bir ödeme yapılmasını da gerektirir. Staj yapan öğrencilere ödenmesi gereken maaş, yıllara göre değişiklik göstermektedir. İşletmelerin stajyerler için maaş hesaplaması yapması ve bu ödemeyi gerçekleştirmesi gerekmektedir. Brütten nete maaş hesaplama süreci ise belirli kurallara tabidir. İşte bu konudaki detaylar!
Stajyer maaşı hesaplama yöntemi
Genellikle meslek liseleri ve meslek yüksekokulları için geçerli olsa da, öğretmenlik, hukuk gibi fakülte öğrencilerinin de mesleki deneyim kazanması için staj yapmaları gerekmektedir. Bu durum, staj yaparken maaş alınıp alınamayacağı ve zam taleplerinin nasıl yapılabileceği gibi soruları da beraberinde getirir. Belirli bir süreyi kapsayan staj döneminde ödenen stajyer maaşı hesaplama işlemi nasıl yapılır sorusu, işletmelerin ve öğrencilerin sıkça merak ettiği bir konudur.
Stajyerlerin maaşı genellikle asgari ücret baz alınarak hesaplanır, dolayısıyla stajyer maaşı hesaplanırken o yılın asgari ücreti esas alınır. Bu ücret, işletmenin stajyere ödemesi gereken yasal minimum tutarı belirler. İşveren, isteğe bağlı olarak stajyer öğrenciye daha yüksek bir maaş verebilir ancak yasal olarak belirlenen tutarın altında bir ödeme yapamaz.
2024 yılı için belirlenen yasal stajyer maaşı
Stajyer maaşı, asgari ücrete bağlı olarak hesaplandığı için 2024 yılında stajyerlerin maaşları işverenler ve staj yapacak öğrenciler tarafından merak edilmektedir. Aralık 2023'te asgari ücrete %49'luk bir zam yapılarak brüt maaş 13.414,50 TL'den 20.002,50 TL'ye çıkarıldı.
Net asgari ücret 17.002,12 TL olarak güncellendiği için, eski asgari ücret baz alınarak hesaplanan stajyer maaşı da güncellenen asgari ücretle birlikte değişti. Güncel asgari ücrete göre yeni stajyer maaşı ise 17.002,12 TL x 0.30 = 5.100,64 TL olarak belirlenmiştir. Bu güncel stajyer maaşı, öğrencilerin yanı sıra çıraklar ve adaylar için de geçerlidir. Kalfa ve son sınıf öğrencileri için stajyer maaşları, bu tutarın üstünde belirlenebilir.
Üniversite stajyer maaşı ile meslek lisesi stajyer maaşı aynı mı olur?
Staj uygulamasına tabi tutulan öğrencilere stajyer denir. Stajyerlik sadece meslek lisesi öğrencilerini kapsamaz; meslek yüksekokulu öğrencileri ile mühendislik, hukuk, tıp gibi fakültelerde okuyan öğrenciler de staj eğitiminden geçer.
Bu durumda, üniversite ve lise öğrencilerinin stajyer maaşının aynı olup olmadığı sorusu ortaya çıkar. Üniversite stajyer maaşı ile lise öğrencisi stajyer maaşı aynı değildir. Meslek lisesi öğrencisinin stajyer maaşı ilk yıldan itibaren 5.100.64 TL olarak hesaplanır. Meslek lisesinde staj süresi her yıl olduğu için son sınıf öğrencisinin hem mesleki yeterliliği hem de staj ücreti, ilk yıl staj yapan öğrenci ile aynı olmaz. Son sınıf meslek lisesi öğrencisinin alacağı staj ücreti ise 8.501.06 TL'dir.
Stajyer maaşı üniversite öğrencisi için değişkenlik gösterir. Örneğin, meslek yüksekokulu öğrencisi ile mühendislik fakültesi öğrencisi aynı maaşı almaz. Güncellenen maaşlara göre mühendislik öğrencisinin staj ücreti 5.950.74 TL şeklindedir. Stajyer avukat ücreti ya da doktorluk ücreti ise farklılık gösterir.
Peki, bu hesaba göre stajyer maaşı günlük ne kadar olur sorusunun cevabı, stajyerin lise ya da üniversite öğrencisi olmasına ve üniversite okuyorsa hangi bölümde okuduğuna göre değişir. Stajyer öğrenci çalıştıran işletmeler, yol ve yemek gibi yan haklardan da yararlandırabilirler. Ancak, bu yol ve yemek ücretlerini stajyerin alması gereken aylık maaştan kesemezler. 3308 sayılı kanuna göre iş yerinin stajyer öğrenciye vermesi gereken maaş yasal olarak güvence altına alınmıştır.
Devlet Destekli Stajyer Maaşları Nasıl Hesaplanır?
İşletmelerde stajyer öğrencileri istihdam eden işverenlere devlet tarafından maaş desteği sağlanmaktadır. Devlet desteğinin miktarı, işletmedeki mevcut personel sayısına göre belirlenmektedir. 21 Aralık 2021 tarihinde yayınlanan 7346 sayılı kanuna göre, işletmede stajyer çalıştıran işverenlerin ödeyeceği maaşa devlet desteği şu şekilde hesaplanmaktadır:
İşletmede çalışan personel sayısı 20'den az ise, devlet stajyerin maaşının 2/3'ünü karşılar. İşletmede çalışan personel sayısı 20'den fazla ise, devlet stajyerin maaşının 1/3'ünü karşılar. Ayrıca, mesleki eğitim merkezi öğrencilerine ödenecek stajyer maaşının tamamı devlet tarafından karşılanır. Örneğin, 2024 yılında geçerli olan asgari ücrete göre belirlenen stajyer öğrenci maaşı 5.100.64 TL ise, devlet 7346 sayılı yasaya göre bu maaşın belirli bir kısmını işveren ise kalan kısmını ödemektedir. İşletmede 20'den az personel çalışıyorsa, devlet güncel maaşın 3.400.42 TL kadarını karşılarken, geri kalan kısmı işveren öder.
Zorunlu ve Gönüllü Staj Maaşları Arasındaki Fark Nedir?
Staj programları genellikle iki tipe ayrılır: zorunlu ve gönüllü staj. Yükseköğretim kurumları, öğrencilerin staj programlarını tamamlamalarını mezuniyet şartı olarak görürler. Öğrencilerin mezun olabilmeleri için staj sürelerini tamamlamaları gerekmektedir. Bu tür stajlara zorunlu staj denir ve öğrencilere asgari ücretin %30'u oranında maaş ödenmesi gerekir. Zorunlu staj süresince öğrencilerin sigorta primleri okul tarafından ödenir. Gönüllü staj ise zorunlu değildir. Öğrenciler, deneyim kazanmak ve mesleki gelişimlerini artırmak amacıyla bu tür stajlara katılırlar. Zorunluluk olmadığı için gönüllü stajyerlerin maaşı yasal olarak belirlenmemiştir. Bu nedenle, gönüllü staj yapan öğrenciler, işletmedeki diğer personelle aynı haklara sahiptirler ve yasal olarak en az asgari ücret ödenmesi gerekmektedir.
Stajyerlerin Maaş Ödemeleri Süreleri ve Çalışma Saatleri
Stajyerlerin maaş ödeme zamanı ve çalışma saatleri, stajyerin kamu sektöründe mi yoksa özel sektörde mi çalıştığına bağlı olarak değişiklik gösterir. Kamu kurumlarında staj yapan öğrenciler genellikle maaşlarını ayın 15'inden 20'sine kadar alırlar.
Özel sektörde staj yapan öğrencilerin maaşları genellikle ayın 10'u gibi bir tarihte ödenir, ancak bu kesin bir kural değildir. Özel sektörde staj yapan öğrencilerin maaş ödeme günü, çalıştıkları işletmeye göre değişiklik gösterebilir.
Stajyerin Çalışma Saatleri
Stajyerlerin günlük çalışma saatleri, işverenler ve öğrenciler arasında önemli bir konudur. Stajyerin çalışma koşulları ve alacağı maaş gibi pek çok konu, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu'na göre düzenlenmiştir. Stajyerin çalışma saati, stajın konusu ve türüne göre belirlenir. Bu kanuna göre, zorunlu staj yapan lise öğrencilerinin haftalık çalışma süresi genellikle üç günü geçmemelidir. Üniversite öğrencileri için ise haftada altı gün ve 45 saatlik çalışma süresi aşılmamalıdır.
Stajyer öğrenciler isteğe bağlı olarak fazla mesai yapabilirler ve bu fazla mesai ücreti işveren tarafından ödenmelidir. Sanayi sektöründe staj yapan meslek lisesi öğrencileri, 18 yaşından küçükse, saat 22.00'den sonra çalıştırılamazlar. Zaten 4857 sayılı İş Kanunu'na göre, 18 yaşından küçük çocuk ve genç işçilerin gece çalıştırılması yasaktır.
