BÜNYAMİN DOBRUCALI /
Takvim yaprakları bundan tam bir yıl öncesini yani 26 Ağustos 2021’i gösterdiği anda brent petrolün satış fiyatı 68, 82 dolardı. Yine aynı gün bir ABD dolarının satış fiyatı ise 8.38 liraydı. Aradan tam bir takvim yılı geçtikten sonra yani günümüzde brent petrol yaklaşık yüzde 50’lik bir artışla 100 dolar seviyesine, dolar ise yine yaklaşık yüzde 100’lük bir artışla 18 lira seviyesine yükseldi.
PETROL VE DOLAR TAMAM! YA BENZİN VE MOTORİN?
Brent petrol ve doların bir yıllık serüveni tabloyu tam olarak netleştirmiyor. Bu ikilinin fiyatına bağlı olarak başka bir ikilinin yani benzin ve motorinin satış fiyatını da mercek altına almamız gerekiyor. Yine takvim yapraklarını geri sarıp tam bir yıl öncesinin benzin ve motorinin litre fiyatına bakalım.
26 Ağustos 2021 tarihi itibarıyla karşımıza çıkan litre fiyatı şu…
Benzin 7.74 lira,
Motorin 7.28 lira.
Toparlama adına şunu söyleyebiliriz; brent petrol 68,82 dolar, dolar 8.38 lirayken benzin 7.74, motorin de 7.28 liradan işlem görüyordu.
GELELİM GÜNÜMÜZE
Bir yıl öncesine göre dört farklı kalemin geçirdiği değişim gerçekten de çok çarpıcı.
Brent petrol 68 dolar seviyesinden yaklaşık yüzde 50’lik artışla 100 dolara çıkmış, dolar 8.38 lira seviyesinden yaklaşık yüzde 120’lik artışla 18 lira seviyesine yükselmişken iş benzin ve motorine geldiğinde rakamlar bir anda değişiyor.
Benzin bir yıl önceki fiyatı 7.74 liradan yaklaşık yüzde 300’lük bir artışla 21.17 liraya yükselmiş durumda.
Motorindeki tablo ise çok daha çarpıcı.
Bir yıl önceki rakamı litre 7.28 lira olan motorin yaklaşık yüzde 400’lük artışla 27.04 liradan işlem görüyor.
MOTORİN, BENZİNDEN NEDEN DAHA PAHALI?
Dizel motorlarda kullanılan motorin genellikle kamyon, tekne, iş makinesi, traktör gibi daha büyük motorlu araçlarda; benzin ise araba, motosiklet gibi küçük motorlu araçlarda kullanılır.
Bunun esas sebebi; motorinin sabit hızlarda, benzinin ise kısa zamanda artan hızlarda daha verimli olmasıdır. Dünya genelinde motorin fiyatlarının yükselmesi ve bunun yanı sıra ülkemizdeki üretim tesislerinin, motorin arzını karşılayacak kadar yeterli olmaması fiyatların artmasına neden oluyor.
Küresel piyasalarda benzin arzı fazlası var. Buna ek olarak Türkiye'nin de içinde bulunduğu Akdeniz havzasında benzin üretim kapasitesi yüksek rafineriler varken motorin talebin karşısında yetersiz kalıyor ve sonuçta Türkiye ve bölgesinde motorinde arz açığı oluşuyor.
Petrol rafinerisindeki işlemlerden sonra tank yukarıdan aşağıya propan, gaz yağı, benzin, motorin ve daha ağırları sıralamasıyla dolar. Bunu belirleyen ise özgül ağırlıklarıdır. Burada elde edilen benzin, motorinin yaklaşık iki katıdır. Benzinin arzının motorinden daha yüksek olmasının sebebi de budur.
